Minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking heeft op 2 juni 2020 twintig strategische partners aangewezen die tijdens de periode 2021-2025 bijna een miljard euro toegeschoven krijgen. Het bedrag is toegekend binnen het beleidskader ‘Power of Voices’ en zal worden uitgegeven aan wat heet pleiten en beïnvloeden.
Onder de ontvangers zijn veel bekende ‘gezichten’, maar ook verrassende nieuwkomers zoals Woord & Daad en Stichting ZOA – instellingen met een grote achterban. Dat onder meer deze organisaties gaan pleiten en beïnvloeden, roept vragen op. Is het de bedoeling de politieke agenda van Sigrid Kaag (D66) te promoten?
De precieze verdeling van de gelden zou eind juni bekendgemaakt worden. SGTRS had reeds een petitie opgesteld om deze subsidiestroom aan de kaak te stellen. Het was de bedoeling om met diverse teams de straat op te gaan en handtekeningen te verzamelen. Door de coronacrisis kon dat uiteraard helaas niet doorgaan.
Wij nog overwogen om via social media campagnes te organiseren, maar gezien de korte tijd die restte, was dat niet realistisch. Wel was het mogelijk om online een handtekening te zetten.
Omdat wij meer wilden weten waarom er voor deze absurde hoge subsidies voor lobbyen nauwelijks media aandacht was, hebben wij het initiatief genomen om met alle actoren in gesprek te gaan. Onderstaande feitenrelaas toont dat verreweg de meeste van onze ‘lobbyisten’ zich hullen in stilzwijgen, en dat een WOB-procedure nodig was om geïnformeerd te worden over de hoogte van de subsidiebedragen.
Feitenrelaas
Overzicht van de bedragen die minister Sigrid Kaag de komende vijf jaren gaat uitgeven om het maatschappelijk middenveld te versterken. Deze tabel staat in de brief op pagina 5 afgedrukt.
Op 4 november 2019 publiceert Minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking haar Kamerbrief waarin zij stelt, dat € 925 miljoen beschikbaar gesteld wordt voor NGO’s die dit geld moeten besteden voor lobbyactiviteiten.
Eind april hadden wij onze petitie in stelling gebracht, en begin mei kwamen de eerste handtekeningen binnen.
Op 11 mei 2020 stelt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in zijn brief aan minister Kaag om 1 miljard euro beschikbaar te stellen voor het lenigen van noden in Afrika ten gevolge van de Corona.
(Het leek erop, dat deze brief een ondersteuning was van onze petitie. Wie die 1 miljard euro zou moeten financieren bleef onduidelijk.)
De voorzitter Jaap de Hoop Scheffer van de Adviesraad Internationale Vraagstukken
Op 27 mei 2020 schrijven wij een brief aan de heer Jaap de Hoop Scheffer, de voorzitter van de AIV, waarin wij het volgende stellen:
Minister Kaag vindt dat het door uw Adviesraad Internationale Vraagstukken gevraagde miljard uit de algemene middelen gefinancierd moet worden. Maar waarom? Meer partijen lijken zich dat af te vragen, want inmiddels is er binnen de coalitie een strijd gaande over deze kwestie.
Wij vinden het voor de hand te liggen om er van af te zien om nog langer subsidiegeld te steken in politieke beïnvloeding, en nu het geld in te zetten voor een pandemie-preventiefonds. Dit is in lijn is met het advies van uw Adviesraad Internationale Vraagstukken. Het staat minister Kaag immers vrij af te zien om ‘strategische partners’ aan te wijzen. De huidige ‘partners’ kunnen niet zeker zijn van hun positie, kunnen dan ook geen verplichtingen aangegaan hebben (zoals huurcontracten), omdat er vijf organisaties zouden afvallen, en men niet kan weten ‘wie wel krijgt, en wie niet krijgt’. (…) Wij zouden het op prijs stellen, als u deze petitie niet alleen ondersteunt, maar ook de minister onze suggestie onder haar aandacht brengt.
In afwachting van een antwoord, hebben wij besloten om onze petitie minder prioriteit te geven. Immers, de AIV adviseerde hetzelfde wat wij ook voorstonden; afgezien van de feit, dat de AIV geen duidelijk gaf waar het geld vandaan moest komen.
Op 2 juni 2020 maakt minister Kaag bekend welke 20 organisaties lobbysubsidie gaan ontvangen. Daarbij stelt zij, dat zij op een later moment de subsidiebedragen van de organisaties bekend zou maken.
Op 17 juni 2020 schrijven wij aan de 20 allianties (lobbyorganisaties) een brief met het verzoek om af te zien van 30% van hun lobby-subsidie en te besteden in de lijn van het advies van de AIV.
Op 22 juni 2020 ontvangen wij een mail van de secretaresse van de heer Jaap de Hoop Scheffer, met de mededeling: “De heer de Hoop Scheffer zal evenwel niet aan uw verzoek voldoen aangezien hij dat uit hoofde van het voorzitterschap van de AIV niet passend vindt.”
Dan ontvangen wij twee (!) reacties (van Right2Grow en Oxfam Novib) op onze brief aan de 20 allianties.
Op 15 juli 2020 stelt de alliantie Right2Grow (Hungerproject) in haar mail dat zij al veel doen om de gevolgen van Corona te bestrijden: ‘Right2Grow richt zich zeker ook op de impact van Covid-19 in de landen waar we gaan werken. Dit is ook een eis van de Nederlandse overheid.’
Dit is onjuist. Het is de voorwaarde van minister Kaag, dat de subsidie in het kader van Power of Voices aan politieke beïnvloeding moet worden besteed. (Hier de mailwisseling tussen Right2Grow en ons).
Op 27 juli 2020 stelt Oxfam Novib in een brief dat de 1 miljard euro die de AIV noemt, uit de algemene middelen moet worden gefinancierd. Men vindt dat de lobbysubsidie van Power of Voices net zo belangrijk is als het bestrijden van de noden in Afrika ten gevolge van de Corona. ‘Wij kunnen ons dan ook niet vinden in uw oproep om geld dat is gereserveerd voor Power of Voices Partnerschappen ander te besteden, namelijk voor een pandemiefonds. Beide zijn belangrijk en zouden niet ten koste van elkaar moeten gaan.’ (Hier de briefwisseling tussen Oxfam Novib en ons).
Beide organisaties houden vast aan hun lobbysubsidie, en willen geen ‘water bij de wijn’ doen. Van de andere allianties hebben wij geen reactie ontvangen.
Eind juli hebben wij aan Minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking enkele keren gevraagd wat de subsidies zijn die de 20 allianties zullen ontvangen. Ook na aandringen, kregen wij nul op rekest.
Op 5 augustus 2020 zijn wij een WOB-procedure gestart om informatie af te dwingen over de hoogte van de subsidiebedragen die zijn toegezegd.
Op 27 augustus 2020 ontvingen wij eindelijk antwoord op onze vraag, samengevat in een lijst met de 20 allianties, met ernaast de plafondbedragen. Het ministerie deelde ons nog mede, dat ‘plafondbedragen’ maximale bedragen waren, en dat er nog correcties op konden komen.
Op 15 oktober 2020 publiceert het ministerie de definitieve lijst. Het blijkt dat de bedragen die op deze lijst staan, niet anders zijn dan de bedragen die staan op de lijst die wij op 27 augustus 2020 hadden ontvangen naar aanleiding van ons WOB-verzoek. Hier deze lijst via de website het ministerie. Op deze lijst staan niet alleen de bedragen van de allianties van de partnerschappen, maar ook van andere allianties de subsidie ontvangen in het kader van Power of Voices. Als we alle bedragen optellen, dan is het totaal circa 1,2 miljard euro.
Een kanttekening
Wij hebben de indruk gekregen, dat de brief van de AIV de minister goed van pas is gekomen. (Saillant detail: het kantoor/bezoekadres van het ministerie is ook het kantoor/bezoekadres van de AIV: Rijnstraat 8, Den Haag.) Want de brief heeft ertoe geleid dat in de coalitie een hevige strijd losbarstte over de financiering van die 1 miljard voor coronahulp. De VVD was pertinent tegen, CDA twijfelde, en D66 en CU waren voor. In de luwte van het gekrakeel kon Kaag ‘haar miljard’ in stilte gaan verdelen onder de 20 allianties. En dit deed zij omzichtig. Op 2 juni maakte zij bekend welke 20 allianties haar strategische partners zouden worden. Het heeft ook nauwelijks media aandacht gehad. De subsidiebedragen maakte zij niet bekend. Dit zou zij ‘later’ bekend maken. En toen wij er na een maand naar informeerden, kregen wij te horen dat dit niet geopenbaard mocht worden omdat het subsidieproces nog niet was afgerond. (Men voerde aan, dat het plafondbedragen waren, die mogelijk nog naar beneden bijgesteld zouden kunnen worden. Een en ander afhankelijk van nadere begrotingen die de allianties nog moeten indienen. Aan het einde van dit jaar kon men pas openheid van zaken geven.) Er was een WOB procedure nodig om over de toegezegde (plafond-) bedragen geïnformeerd te worden. Alles wijst er dus op, dat de minister zo weinig mogelijk ruchtbaarheid wil geven aan de hoogte van de lobbysubsidies die zij aan de allianties heeft toegezegd.
Relevant is te weten, dat de lobbyorganisaties, verenigd in de brancheorganisatie Partos, weer flink hebben gelobbyd om te voorkomen dat de 1 miljard noodhulp die de AIV adviseerde, niet het structurele Minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking budget zou schaden. Hoe deze lobbyinspanningen gefinancierd werden, laat zich niet moeilijk raden.
Hier vindt u de volledige lijst met subsidiebedragen verleend onder de naam Samenspraak & Tegenspraak (looptijd 2016-2020).
Hier vindt u de volledige lijst van penvoerders van de allianties die een aanvraag hebben ingediend, en diens aanvraag is afgewezen. In deze lijst staan ook de aangevraagde bedragen..