Charta 97

Charta 97 (Хартыя’97 in het Wit-Russisch) is een van de basisdocumenten waarop de democratische beweging in Belarus zich baseert.  De titel van het inmiddels bijna 25 jaar oude document echoot bewust het beroemde Tsjecho-Slowaakse document uit 1977. Charta ‘77 brak ook een lans voor democratie en mensenrechten in het totalitair bestuurde Tsjecho-Slowakije, net zoals Charta 97 dat moest doen in het Belarus van dictator Loekasjenko. Het Wit-Russische document zag het licht bij de eerste verjaardag van een in 1996 gehouden ‘referendum’, waarbij Loekasjenko het zittende regime nog steviger in het zadel hielp.

Charta 97 spreekt zich uit voor: onafhankelijkheid, vrijheid en democratie, respect voor mensenrechten en solidariteit met iedereen die een einde wil maken aan de dictatuur in Belarus – en die daarvoor in de plaats democatie wil brengen. Het is een streven dat nog steeds staat, maar dat – ook ondanks de presidentsverkiezingen van 2020 (waarbij de kandidaat van de democratische oppositie lijkt te hebben gewonnen) nog altijd niet is verwerkelijkt.

De Wit-Russische journalist Pavel Sheremet trad aanvankelijk op als woordvoerder van de groep, en werd prompt gevangen gezet. Sheremet bleef zich, onder meer vanuit Oekraïne, inzetten voor vrijheid en democratie. Dit werd niet gewaardeerd door de machthebbers in Minsk en Moskou. In 2016 kwam Sheremet om het leven bij een bomaanslag op zijn auto in Kiev.  Eerder al liet Alex Byabenin, mede-oprichter van Charta 97, het leven. Zijn lichaam werd op 3 september 2010 gevonden in zijn huis in Minsk. Volgens een verklaring van de overheid had hij zichzelf opgehangen. Vrienden van hem hechtten daar geen geloof aan. Volgens hen wees niets erop dat Byabenin gedachten in die richting had. Er is ook geen verklaring of iets dergelijks gevonden die in deze richting wijst.

Charta 97 is ook de naam van een website waarop de Wit-Russische oppositie van zich laat horen.