Staande op het grasveldje met de rug naar de Raoul Wallenbergstraat ziet men links de Rudolf Slanskystraat en rechts de Jan Palachstraat (met rood-goud gekleurde auto). Straatnaambord van Rudolf Slanskystraat ontbreekt.
B&W van Haarlem hebben Rudolf Slánský nooit moeten eren met een straatnaam. De man was een doorgewinterde Tsjechische Stalinist met bloed aan zijn handen. Hierop heeft de Stichting Geschiedenis Totalitaire Regimes en hun Slachtoffers (SGTRS) gewezen. De stichting draagt echter een oplossing aan voor deze historische vergissing en komt met een creatief voorstel: de straat hernoemen met behoud van naam.
In een uitgebreide brief die SGTRS vorig jaar op 20 december naar B&W heeft gestuurd, heeft zij uiteengezet dat de gemeente in 1987 een misplaatst besluit heeft genomen om de straat naar Rudolf Slánský te vernoemen.
Rudolf Slánský geen vrijheidsstrijder
Volgens de gemeente was Slánský een vrijheidsstrijder. De SGTRS prikt deze redenering door aan de hand van een overmaat aan historisch bewijs. Zie de webpagina ‘Rudolf Slanskystraat: een Sovjet-relikwie in Haarlem’. Was er in 1987 al genoeg bekend, de laatste jaren is het stapel bewijs nog verder gegroeid. SGTRS wijst erop dat niet Slánský, maar veeleer Milada Horáková in Tsjechië symbool staat voor het verzet tegen zowel het nationaalsocialisme als het communisme. Dit verzet heeft zij met haar leven moeten bekopen. Zij werd tot de strop veroordeeld door nota bene Rudolf Slánský, die toen eerste secretaris van de communistische partij was.
SGTRS heeft de bewoners voorgesteld om de straat alsnog naar Milada Horáková te vernoemen. De bewoners reageerden afwijzend: te veel rompslomp. Dan liever bij het straatnaambord een bord met informatie over Rudolf Slánský, bijvoorbeeld: ‘foute communist’. Toen kwam SGTRS met een creatief voorstel.
Rudolf Slánský junior
In Tsjechië is Rudolf Slánský, ondanks zijn wrede regime, heel bekend. Niet in de laatste plaats, omdat hij zelf uiteindelijk ook tot de strop is veroordeeld. In Tsjechië is over hem een documentaire gemaakt met de naam: ‘Wie een kuil graaft voor een ander….’. Hierover vinden we veel op het internet. Maar veel minder bekend is, wat er gebeurde met zijn vrouw, zoon en dochter, nadat Rudolf Slánský in ongenade was gevallen. Zij allen werden door het communistische regime opeens beschouwd als de vrouw respectievelijk kinderen van een crimineel. Hun leven veranderde letterlijk van de ene dag op de andere van aangenaam in vreselijk.
De vrouw van Slánský is altijd in het communisme blijven geloven. De zoon en dochter hebben het communisme afgezworen. De zoon, die ook Rudolf heet, was mede-initiatiefnemer van de mensenrechtenbeweging Charta 77 die geweldloos verzet pleegde tegen het regime. Hij heeft dan ook dubbel geleden; door zijn geweldloze verzet, en aan zijn naam…. In april 2006 is hij overleden. Reden om hem te eren door de Rudolf Slanskystraat naar hem te her-vernoemen.
Marta Slánská vertelt – de documentaire-
De levensloop van de dochter, Marta Slánská (de namen van heren en dames eindigen in het Tsjechisch bijna altijd anders) is bijzonder. Toen zij na jaren van twaalf ambachten en dertien ongelukken, en veel therapeutische sessies het verleden van zich had afgeschud, heeft zij op latere leeftijd met een startkapitaal van slechts ongeveer 10 euro een makelaarskantoor opgericht, Maxima genaamd. Dit is het grootste makelaarskantoor van Tsjechië geworden. Over haar is ook een documentaire verschenen, waarin zij ook over haar broer Rudolf verteld. De Tsjechische TV heeft deze aan SGTRS ter beschikking gesteld om te vertonen in een niet-commerciële setting. SGTRS heeft deze voorzien van een Nederlandse ondertiteling en vertoont deze op donderdagavond 27 februari 2025 om acht uur ’s-avonds in wijkcentrum Alleman, Jan Sluijterslaan 11, Haarlem Oost. Inloop 7.30 uur. De duur van de documentaire is nog geen half uur. Iedere geïnteresseerde welkom. Graag van tevoren aanmelden via info@sgtrs.nl.
Gedenkboom en informatiebord
SGTRS heeft de gemeente ook een gedenkboom aangeboden, om die te plaatsen op het grasveldje bij de ontmoeting van de straten Rudolf Slanskystraat, Jan Palachstraat en de Raoul Wallenbergstraat. Deze boom ter nagedachtenis van Milada Horáková. Op 27 juni 2025 is het 75 jaar geleden dat zij is geëxecuteerd. Dat moment in 1950 staat symbool voor het laatste restje democratie dat toen in Tsjechoslowakije teniet werd gedaan. SGTRS stelt voor, om bij de boom een informatiebord te plaatsen met een tekst die ze samen met de gemeente wil opstellen. Verder wil zij op 27 juni 2025 bij de boom een plechtige bijeenkomst organiseren, waarmee mensen zoals Milada Horáková en Rudolf Slánský junior worden herdacht, met de boodschap dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is. Helaas heeft de gemeente heeft nog niet gereageerd op ons aanbod van de boom.
Nabestaanden willen straat vernoemd hebben naar Rudolf Slánský junior
Mevrouw Marta Slánská heeft in een mail aan SGTRS meegedeeld dat ze er helemaal achter staat dat de straat niet meer naar haar vader vernoemd zou zijn. Zij zal verheugd zijn als de straat vernoemd wordt naar haar broer. Ze ondersteunt het voorstel van het informatiebord. Haar zoon, David Černik, vindt dat de straat niet naar zijn opa, maar naar zijn oom vernoemd zou moeten worden.
Persbericht
Wij hebben op 19 februari 2025 een persbericht verspreid met de inhoud die overeenkomt zoals hierboven staat. Het Nieuwsblad van Haarflemheeft de inhoud grotendeels overgenomen. Zie SGTRS pleit voor herinterpretatie van Rudolf Slánskystraat in Oost | Al het nieuws uit Haarlem
Documentaire Marta Slanska
Op 27 februari hebben wij de documentaire over Marta Slanská vertoont. Er waren ongeveer 10 bealngstellenden, onder wie de voorzitter van de straatnamencommissie. Er werd ons verteld dat onze boodschap is overgekomen, en ‘dat men zich aan het beraden is’. Over onze aanbieding van de boom en het informatiebord hebben wij van de gemeente Haarlem tot op heden niets vernomen.