Publicatie van het zogenaamde testament van Conrad Adenauer in Le Canard Enchainé (pagina 3) van 2 oktober 1963. De auteur Jean Manan was een agent van de Tsjechoslowaakse geheime dienst. Het is dus een fake bericht.
Fake-nieuws lijkt een nieuwe afvalproduct die is ontstaan sinds we ‘social media’ gebruiken op onze mobieltjes en moderne computers. Dat is echter ook nepnieuws. Met de enorme hoeveelheden informatie die we nu om onze oren geslingerd krijgen, is het wel meer werk om alles goed te duiden, maar nepnieuws en desinformatie hebben al heel lang een vaste plek in onze samenleving.
Al lang voor de komst van de digitale technologie hadden mensen en staten uitgevonden dat het soms handig kan zijn om de andere kant op het verkeerde been te zetten. In Praag is daarover het online-project Tsjechoslowakije in de (oorlogs-) informatieoorlog van 1948 – 1989 opgezet. Dit project biedt een unieke kijk op dit onderwerp vanuit het perspectief van weinig bekende operaties op het gebied van psychologische oorlogsvoering en desinformatie. Het betreft operaties die door de geheime dienst van de totalitaire regimes in Oost-Europa werden uitgevoerd tijdens de Koude Oorlog. Zelfs in die tijd – vóór internet – werden operaties uitgevoerd tegen de Europese Gemeenschap, de VS, de NAVO en in binnenlandse operaties tegen hun medeburgers.
De Europese Unie heeft de laatste tijd te maken gehad met toenemende druk van desinformatie-activiteiten. Het doel van deze activiteiten in het algemeen is om de EU te destabiliseren en te verstuiven. Deze activiteiten richten zich rechtstreeks op de essentie van de gemeenschap, die de principes van democratie, de rechtsstaat en de eerbiediging van de mensenrechten beweert en respecteert. Het Europees Parlement heeft daartoe ook een resolutie aangenomen: Resolutie van het Europees Parlement van 23 november 2016 over de strategische communicatie van de EU in reactie op negatieve EU-propaganda door derden
De 26 artikelen van het project over de geheime operaties van communistisch Tsjechoslowakije en het Oostblok tegen hun voormalige vijanden (huidige bondgenoten) bieden inzichten die kunnen helpen om het huidige fenomeen van Russische desinformatie beter te begrijpen en activiteiten tegen democratische instellingen te beïnvloeden.
Het project geeft een inkijkje in de geïnstitutionaliseerde instrumenten, in de doelstellingen, vormen, methoden en netwerken van agentschappen die werden ingezet bij de voorbereiding en verspreiding van dergelijke campagnes tegen het buitenlandse en binnenlandse publiek vóór november 1989.
Tot de desinformatieprojecten behoorden onder meer een operatie om een nep politiek testament van de Duitse kanselier Konrad Adenauer (1963) te verspreiden, operaties tegen de VS als de “belangrijkste vijand”, bemoeien met de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1964 of een desinformatiecampagne uit 1985 over aids als een geheim biologisch wapen van de VS.
Gegevens uit afluister-operaties werden gebruikt in een desinformatiecampagne in Tsjechoslowakije tegen de gemeenschap van Tsjechische en Slowaakse ballingen in het Westen. Bijvoorbeeld tegen Pavel Tigrid in 1981.
Het project Tsjechoslowakije in de (oorlogs) informatieoorlog 1948 – 1989 maakt deel uit van het Tsjechisch-Engelse online project communiststatesecurity.eu (ibadatelna.cz) van het Platform of European Memory and Conscience. Verdere projectpartners en medewerkers zijn het Centrum voor documentatie van totalitaire regimes, z.s. en OZ Living Memory. Projectpartners in 2014 – 2019: het Polish Institute of National Remembrance, het Memory Institute van de Slowaakse Natie, de Jan Langoš Foundation, de Estse ambassade in Praag en de Konrad Adenauer Foundation.