Op 1 januari 1977 stuurden drie Tsjechen, Jan Patočka, Václav Havel en Jičí Hájek een verklaring met de naam Charta 77 de wereld in. Deze verklaring heeft toen veel indruk gemaakt, ook hier in Nederland.
Na het naar buiten brengen van deze verklaring duurde het niet lang, of het regiem zette de aanval in. Een enorme haatcampagne werd in de publiciteitsmedia ingezet. Het maakte dan· ook in de hele wereld grote indruk, toen onze toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Max van der Stoel tijdens zijn bezoek aan Praag twee maanden later op 28 februari 1977 prof. Jan Patočka in zijn hotelkamer ontving. Vrijwel onmiddellijk hierna werd prof. Patočka in hechtenis genomen en gedurende twee dagen achterelkaar ondervraagd. Hiertegen was hij lichamelijk niet opgewassen. Hij moest opgenomen worden in het ziekenhuis en stierf op 13 maart 1977 op zeventigjarige leeftijd.
Zijn dood betekende echter niet het einde van Charta-77. Andere ondertekenaars namen het woordvoerderschap op zich. Charta-77 bleef verklaringen uitgeven, waarbij in de loop der jaren weliswaar onderwerpen van uiteenlopende aard aan de orde werden gesteld -zoals kernenergie of muziek- maar het centrale thema was en bleef: de autoriteiten te wijzen op het naleven van de wetten, die zij zelf uitgevaardigd hadden, en te wijzen op de betekenis van de Slotakte van Helsinki, die ook mede ondertekend was door Tsjecho-Slowakije.
Hieronder de integrale tekst van de eerste verklaring van Charta 77.
CHARTA-77 is een vrije, informele en open gemeenschap van mensen van verschillende overtuigingen, van verschillend geloof en van verschillende professies, die de wil doet verenigen om zich individueel en gemeenschappelijk In te zetten voor het respecteren van de burger- en mensenrechten in ons land en in de wereld – die rechten, die aan de mens toegekend worden door de beide wettelijk vastgelegde internationale overeenkomsten, de Slotakte van de Helsinki-Conferentie, en talrijke andere internationale documenten tegen oorlogen, geweld, sociale en geestelijke onderdrukking, en die samengevat zijn vastgesteld in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de VN.
CHARTA-77 spruit voort uit de ondergrond van solidariteit en vriendschap van mensen die delen in de bezorgdheid om het lot van de idealen waarmee zij hun leven en werk hebben verbonden en plegen te verbinden. CHARTA-77 is geen organisatie. Zij beschikt niet over statuten, geen vaste organen en geen organisatorisch bedongen lidmaatschap. Iedereen hoort erbij, die het eens is met haar idee, deelneemt aan haar werk en er steun aan doet geven.
CHARTA-77 is geen basis voor oppositionele politieke activiteit. ZIJ wil het algemeen belang dienen zoals veel gelijksoortige burgerinitiatieven in de verschillende landen in het Westen en het Oosten. Zij wil dus geen eigen programma’s van politieke of maatschappelijke hervormingen of veranderingen gereedleggen, maar binnen haar invloedssfeer een constructieve dialoog voeren met de politieke macht en met die van de staat, met name daardoor, dat zij de aandacht zal vestigen op de verschillende concrete gevallen van schending van de mensen- en burgerrechten, de documentatie ervan voorbereiden, oplossingen doen voorstellen, verschillende meer gemeenschappelijke voorstellen gericht op het verdiepen van deze rechten en de garanties ervan voorleggen, functioneren als bemiddelaar in eventuele conflictsituaties die de rechteloosheid kunnen uitlokken enz.
Door haar symbolische naam beklemtoont CHARTA-77, dat zij ontstaat op de drempel van het jaar dat tot het jaar van de rechten van de politieke gevangenen verklaard werd en waarin de Conferentie van Belgrado de naleving van de verplichtingen uit Helsinki dient na te gaan.
Laatste pagina van de verklaring.
Als ondertekenaars van deze verklaring tekenen Prof. Dr. Jan Patočka, Václav Havel en Prof. Dr. Jiří Hájek als woordvoerders van Charta 77. Deze woordvoerders hebben de volmacht om Charta 77 te vertegenwoordigen bij staatsorganen en andere organisaties. Dus voor onze eigen publiek, en het publiek elders in de wereld. Onze handtekeningen staan garant voor de authenticiteit van haar documenten.
De burgers van ons land en de burgers elders op de wereld die zich met ons verbinden zullen onze medewerkers zijn die deelnemen aan de noodzakelijke onderhandelingen, zij zullen gevoelige taken op zich nemen in alle verantwoordelijkheid.
Wij geloven dat Charta 77 er toe zal bijdragen dat alle burgers in Tsjechoslowakije zullen werken en leven als vrije mensen.
1-1-1997