Op maandag 10 januari 2022 demonstreerden Bosniërs om te laten zien dat de republiek Bosnië en Herzegovina ondeelbaar is. Al meer dan 25 jaar is er vrede dat te danken is aan de bestuursstructuur van dit land. Deze weliswaar ingewikkelde bestuursstructuur is een gevolg van de akkoorden van Dayton. Helaas wil de president Milorad Dodik van de deelrepubliek Bosnisch-Servië (Republika Srpska, afgekort RS) dit Servische deel van Bosnië en Herzegovina afscheiden en zelfstandig laten worden.
Met deze demonstratie in Brussel lieten de Bosniërs een krachtig tegengeluid horen. De volgende verklaring werd uitgegeven.
Verklaring
Brussel 10 januari 2022. Hamdija Draganović spreekt de aanwezigen toe. Hij is een overlevende van de kampen Keraterm, Omarska en Manjača
We schrijven u namens de vrienden van Bosnië en Herzegovina die zich op 10 januari 2022 hebben verzameld in Brussel, Londen, New York, Ottawa, Toronto, Genève, Oslo, Rome, Stockholm, Wenen, Sydney, Sarajevo en vele andere steden over de hele wereld om onze uiterste bezorgdheid te uiten over de huidige politieke en veiligheidscrisis in Bosnië en Herzegovina.
In oktober 2021 nam de regerende coalitie in de Bosnische en Herzegovina-entiteit Republika Srpska (RS) een plan aan om wat zij noemde “een onafhankelijke RS binnen het Dayton Bosnië en Herzegovina” te creëren. In een document van zeven pagina’s werd uiteengezet welke concrete stappen genomen gaan worden voor een eenzijdige, illegale en ongrondwettelijke overname van staatsbevoegdheden op fiscaal-, gerechtelijk-, defensie-, veiligheids- en vele andere gebieden. Dit plan is openbaar en voorziet onder andere in het gebruik van geweld tegen elke instelling op staatsniveau die zou proberen de constitutionele orde van Bosnië en Herzegovina te verdedigen.
De uitvoering van het plan zal leiden tot ineenstorting van de constitutionele en institutionele architectuur van Bosnië en Herzegovina. Het zal verschrikkelijke politieke, economische en veiligheidsgevolgen hebben. Met een aantal concrete stappen die al zijn gezet, heeft de regerende coalitie in de RS duidelijk gemaakt dat ze van plan is haar plan uit te voeren.
Concrete stappen
Op 10 december 2021 heeft het Parlement van de RS vier besluiten aangenomen over de ‘overdracht van bevoegdheden’ en een ‘verklaring over grondwettelijke beginselen’, waarbij het wetgevende orgaan van de RS de facto en de jure heeft besloten deze entiteit uit het constitutionele en juridische stelsel van de staat van Bosnië en Herzegovina te halen. Dit betreft de sectoren justitie, defensie en veiligheid en indirecte belastingen. Bovendien heeft het Parlement van de RS de regering van de RS de opdracht gegeven om nieuwe entiteitswetten op te stellen over het leger van de RS, de inlichtingendienst van de RS, het systeem voor indirecte belastingen en de hoge gerechtelijke en openbare aanklager van de RS, evenals meer dan 130 andere wetten en verordeningen in verschillende sectoren waardoor RS de gerespecteerde staatswetten en -verordeningen zal afschaffen en vervangen door entiteitswetten en -verordeningen.
Aangezien noch de entiteitsgrondwet van de RS, noch de staats- of entiteitswetten de entiteitsinstellingen enige mogelijkheid bieden om rechtsgeldige besluiten of wetten uit te vaardigen over zaken die al zijn vastgelegd en gereguleerd door de staatsgrondwet, zijn de bovengenoemde acties en besluiten van het Parlement van de RS van 10 december 2021 een illegale toe-eigening van de staatsmacht en een strafbaar feit dat indruist tegen de rechtsorde van de constitutionele staat.
In oktober 2021 heeft de RS de entiteitswet aangenomen waarin de ontkenning van de genocide werd afgeschaft. Eind 2021 werd er nog een wet aangenomen, die indruist tegen de grondwet. Deze wet inzake het RS-bureau voor geneesmiddelen en apparaten zou, zoals de Europese Commissie opmerkte in haar recente brief aan de autoriteiten van de RS, kunnen leiden tot een ineenstorting van de geneesmiddelenmarkt en de burgers van hun elementaire geneeskundige voorzieningen beroven.
Kunstmatige crisis
Deze crisis in Bosnië en Herzegovina heeft niets te maken met interetnische verhoudingen; het is een kunstmatige crisis die wordt uitgelokt door corrupte nationalisten en hun fellow travelers. Ze hebben niet de steun van de oppositie in het Parlement van de RS, noch van de meerderheid van de burgers van Bosnië en Herzegovina, met inbegrip van degenen die in de RS wonen.
Brussel 10 janauri 2022 Bosnische demonstranten tegen Bosnisch-Servische afscheiding luisteren aandachtig toe,
Het land is nu in een politieke crisis terechtgekomen die de vrede bedreigt en een zinvolle, krachtige en gecoördineerde reactie vereist van de Hoge Gezand van de Verenigde Naties, de heer Christian Schmidt. Maar ook van de Verenigde Staten, de Europese Unie en haar NAVO-bondgenoten.
Het uitblijven van een dergelijke reactie tot dusver heeft de ambities van de heer Dodik en zijn regerende coalitie alleen maar aangemoedigd. Bijzonder verontrustend zijn de verklaringen van regeringsfunctionarissen in Servië, die hun steun hebben uitgesproken voor het plan van een regerende coalitie in RS. Daarnaast genieten de afscheidingsbewegingen van de RS de steun van Rusland, China en zelfs enkele EU-lidstaten zoals Hongarije, waar het openlijke nationalisme, vreemdelingenhaat en anti-moslimsentiment hoogtij viert.
In plaats van de aspiraties van de heer Dodik voor afscheiding en de wens om Bosnië en Herzegovina als soevereine staat te ondermijnen en uiteindelijk te vernietigen terug te dringen, moedigen sommigen in de internationale gemeenschap hem zelfs aan. Er zijn echter zeer ernstige redenen waarom Bosnië en Herzegovina niet alleen als soevereine staat behouden moet blijven, maar ook verder moet worden versterkt.
Bosnië en Herzegovina en het Dayton vredesakkoord
Bosnische demonstratie in Brussel op 10 januari 2022 tegen Bosnisch-Servische afscheiding.
Bosnië en Herzegovina is een specifieke culturele entiteit die al meer dan 1000 jaar bestaat, waar burgers van verschillende etnische afkomst en religieuze tradities al eeuwenlang samenleven.
Zelfs vandaag, ondanks de oorlog in de jaren negentig, accepteert een groot aantal burgers het bestaan en de legitimiteit van de staat Bosnië en Herzegovina. Uit de ‘European Values Study’ van 2019 bleek dat 74 procent van de bevolking trots is om burger te zijn van Bosnië en Herzegovina. Dit sentiment is het sterkst in de Brcko District (88 procent), terwijl in de RS 66 procent deze mening deelt.
Het vredesakkoord, noch de grondwet voorzien in het recht op afscheiding. Het zou een rampzalig historisch precedent zijn als de ‘entiteit’ waarvan de politieke en militaire leiders (evenals het leger en de politie) niet lang geleden zijn veroordeeld voor ernstige oorlogsmisdaden en genocide, waarbij meer dan een miljoen mensen zijn verdreven, de onafhankelijkheid zou worden ‘verleend’.
In de afgelopen 26 jaar hebben de EU en haar lidstaten, de VS en andere landen van de wereld, en vele internationale organisaties veel politieke, diplomatieke, menselijke en financiële middelen geïnvesteerd in het handhaven van de vrede en de wederopbouw van het land. De burgers van Bosnië en Herzegovina, Kroaten, Bosniërs, Serviërs, joden, Roma en al die Bosniërs die zich niet identificeren met een specifieke etnische groep, willen in vrede en harmonie leven, gevoed door democratie.
Verzoek
Op 10 januari 2022 zullen Bosniërs en Herzegovina van alle etnische groepen, religies, atheïsten en agnosten, samen met hun vrienden samenkomen in Brussel, Genève, Londen, New York, Wenen, Oslo, Ottawa, Toronto, Rome, Stockholm , Sarajevo en vele andere steden over de hele wereld om op te komen voor het verenigde Bosnië en Herzegovina. Een land waar sprake is van pluralisme en een vredig samenleven.
Heel de wereld is voor Bosnië en Herzegovina
Zij richten het volgende verzoek aan de Hoge Gezand van de Verenigde Naties, Christian Schmidt, evenals aan de Europese Commissie en de regeringen van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, de lidstaten van de Europese Unie en de NAVO-bondgenoten:
- Het plan dat is aangenomen en momenteel wordt uitgevoerd door de regerende coalitie in de Bosnische en Herzegovina-eenheid Republika Srpska (RS) moet worden erkend als een aanval op de langdurige vrede, constitutionele orde, soevereiniteit, territoriale integriteit en 30 jaar onafhankelijkheid van Bosnië en Herzegovina en als een bedreiging voor de vrede, stabiliteit en veiligheid in de Westelijke Balkan en Europa.
- Een zinvolle, robuuste en gecoördineerde reactie moet met prioriteit worden ontwikkeld en uitgevoerd, met een primaire focus op het afschrikken van de lokale krachten van destabilisatie en buitenlandse mentoren, en vervolgens gericht op constructieve en hervormingsgerichte benaderingen. Deze reactie zou een mix van interventies moeten omvatten, te beginnen met sancties en versterking van de militaire aanwezigheid van de NAVO/EUFOR als een duidelijk politiek signaal.
- Steun binnenlandse instellingen in hun reactie op de aanval op de constitutionele orde van Bosnië en Herzegovina. In de eerste plaats door volledige steun te verlenen aan het Grondwettelijk Hof van Bosnië en Herzegovina om de twee reeds aangenomen wetten te herzien, en alle andere die door het Parlement van de RS zouden kunnen worden aangenomen. Verder door politieke en technische ondersteuning te bieden aan de rechterlijke macht op staatsniveau om de aanval op de constitutionele orde van Bosnië en Herzegovina te onderzoeken.
- Recente verklaringen en activiteiten van hoge functionarissen van de regering van de Republiek Servië zijn in strijd met het beginsel van betrekkingen van goed nabuurschap, dat centraal staat in de EU-toetredingsonderhandelingen, en een schending van de stabilisatie- en associatieovereenkomst tussen de EU en Servië. EU-lidstaten zouden moeten overwegen om de toetredingsonderhandelingen met Servië op te schorten, tenzij de regering haar standpunt ten aanzien van Bosnië en Herzegovina verandert, ook in verband met de oorlogsmisdaden van de jaren negentig.
SGTRS heeft deze verklaring medeondertekend.